TRÓJPODZIAŁ WŁADZY

Idea trójpodziału władzy pojawiła się w osiemnastym wieku, kiedy to dwaj filozofowie Oświecenia, John Locke i Karol Ludwik Monteskiusz, sprzeciwili się idei absolutyzmu, zgodnie z którą pełnię władzy sprawował jeden organ, najczęściej monarcha. Mógł on swobodnie łamać prawa obywateli, ponieważ nie było nad nim żadnej kontroli ani wyższej instancji. Z rozważań, jak przeciwdziałać naturalnej tendencji osób dzierżących władzę do jej nadużywania, wziął się pomysł, aby rozdzielić ją pomiędzy wzajemnie uzupełniające, wspierające, kontrolujące i hamujące się organy: ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze, przy czym te ostatnie pozostać miały najbardziej niezależne od pozostałych.

Koncepcja trójpodziału władzy została zrealizowana już w pierwszych konstytucjach na świecie:
  • Konstytucji Stanów Zjednoczonych, 
  • Konstytucji 3 maja 
  • i konstytucji francuskiej z 1791 r. 
Konstytucja RP z 1997 r. również uwzględnia zasadę trójpodziału władzy. Artykuł 10 stanowi:
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Poniżej zaprezentowano relacje pomiędzy poszczególnymi władzami RP:

WŁADZA USTAWODAWCZA -> WŁADZA SĄDOWNICZA
  • Sejm uchwala prawo, na podstawie którego orzekają sądy 
  • Sejm wybiera członków TS, TK i KRS 

WŁADZA USTAWODAWCZA -> WŁADZA WYKONAWCZA
  • Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością rządu 
  • Sejm udziela wotum zaufania Prezesowi Rady Ministrów i jego gabinetowi 
  • Sejm może samodzielnie powołać rząd 
  • Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych 

WŁADZA SĄDOWNICZA -> WŁADZA USTAWODAWCZA
  • Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności ustaw z Konstytucją 
  • posłowie i senatorowie odpowiadają przed Trybunałem Stanu 

WŁADZA SĄDOWNICZA -> WŁADZA WYKONAWCZA
  • Prezydent odpowiada przed Trybunałem Stanu 
  • Prezes i członkowie Rady Ministrów odpowiadają przed Trybunałem Stanu 
  • Trybunał Konstytucyjny rozsądza spory kompetencyjne pomiędzy organami państwa 

WŁADZA WYKONAWCZA -> WŁADZA USTAWODAWCZA
  • Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu 
  • Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu 
  • Prezydent podpisuje i wetuje ustawy 
  • Prezydent i Rada Ministrów mają prawo inicjatywy ustawodawczej 

WŁADZA WYKONAWCZA -> WŁADZA SĄDOWNICZA
  • Prezydent powołuje sędziów oraz prezesów SN, TK i NSA 
  • Prezydent powołuje członka KRS 
  • Prezydent ma prawo łaski 
  • Minister Sprawiedliwości jest członkiem KRS 

---------
Opracowanie własne grafiki: Piotr.

1 komentarz: