Idea trójpodziału władzy pojawiła się w osiemnastym wieku, kiedy to dwaj filozofowie Oświecenia, John Locke i Karol Ludwik Monteskiusz, sprzeciwili się idei absolutyzmu, zgodnie z którą pełnię władzy sprawował jeden organ, najczęściej monarcha. Mógł on swobodnie łamać prawa obywateli, ponieważ nie było nad nim żadnej kontroli ani wyższej instancji. Z rozważań, jak przeciwdziałać naturalnej tendencji osób dzierżących władzę do jej nadużywania, wziął się pomysł, aby rozdzielić ją pomiędzy wzajemnie uzupełniające, wspierające, kontrolujące i hamujące się organy: ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze, przy czym te ostatnie pozostać miały najbardziej niezależne od pozostałych.
Koncepcja trójpodziału władzy została zrealizowana już w pierwszych konstytucjach na świecie:
- Konstytucji Stanów Zjednoczonych,
- Konstytucji 3 maja
- i konstytucji francuskiej z 1791 r.
Konstytucja RP z 1997 r. również uwzględnia zasadę trójpodziału władzy. Artykuł 10 stanowi:
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Poniżej zaprezentowano relacje pomiędzy poszczególnymi władzami RP:
WŁADZA USTAWODAWCZA -> WŁADZA SĄDOWNICZA
- Sejm uchwala prawo, na podstawie którego orzekają sądy
- Sejm wybiera członków TS, TK i KRS
WŁADZA USTAWODAWCZA -> WŁADZA WYKONAWCZA
- Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością rządu
- Sejm udziela wotum zaufania Prezesowi Rady Ministrów i jego gabinetowi
- Sejm może samodzielnie powołać rząd
- Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych
WŁADZA SĄDOWNICZA -> WŁADZA USTAWODAWCZA
- Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności ustaw z Konstytucją
- posłowie i senatorowie odpowiadają przed Trybunałem Stanu
WŁADZA SĄDOWNICZA -> WŁADZA WYKONAWCZA
- Prezydent odpowiada przed Trybunałem Stanu
- Prezes i członkowie Rady Ministrów odpowiadają przed Trybunałem Stanu
- Trybunał Konstytucyjny rozsądza spory kompetencyjne pomiędzy organami państwa
WŁADZA WYKONAWCZA -> WŁADZA USTAWODAWCZA
- Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu
- Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu
- Prezydent podpisuje i wetuje ustawy
- Prezydent i Rada Ministrów mają prawo inicjatywy ustawodawczej
WŁADZA WYKONAWCZA -> WŁADZA SĄDOWNICZA
- Prezydent powołuje sędziów oraz prezesów SN, TK i NSA
- Prezydent powołuje członka KRS
- Prezydent ma prawo łaski
- Minister Sprawiedliwości jest członkiem KRS
---------
Opracowanie własne grafiki: Piotr.
Opracowanie własne grafiki: Piotr.
świetne,jasno i klarownie :)
OdpowiedzUsuń